In januari verschijnt er een roodgloeiende ondergaande zon in het IJ. Sunset in Amsterdam, een installatie van Mike Rijnierse en Ludmila Rodrigues, speelt met het idee van de zon die langzaam in de horizon verdwijnt, zoals we dat kennen van een dag aan zee. Hier blijft de zon echter stilstaan en is ze 360 graden zichtbaar. Dit opvallende lichtkunstwerk was eerder te zien in steden als Parijs, Den Haag en Delft en komt nu voor een maand naar de NDSM-werf. We vroegen het duo naar hun beweegredenen en inspiratie voor de installatie.

‍

Wat inspireerde jullie destijds om de eerste versie van Sunset te maken, en hoe begin je aan iets dat zo universeel en tijdloos is?

‍

"We stonden letterlijk op het strand en zagen hoe veel mensen hun telefoon pakten om de zonsondergang te fotograferen. We vroegen ons af hoeveel mensen dit fenomeen elke dag vastleggen. Op dit moment worden er duizenden foto’s van dezelfde zonsondergang gemaakt. Bovendien kan een foto nooit recht doen aan het echte verschijnsel, dat ruimtelijk, diep en groots is. Het is eigenlijk een beetje tragisch dat we proberen het vast te leggen en zelfs te delen met de wereld. Toen grapten we: wat als we een opblaasbare zonsondergang maken die gewoon blijft hangen, zodat mensen niet hoeven te haasten om hem vast te leggen?

‍

Door te wachten op dat sublieme moment missen we vaak het hele spektakel, omdat we onze biologische, stereoscopische blik (onze ogen) vervangen door het technologische perspectief van een camera. We veranderen als het ware in cyclopen. Daarna begonnen we met onderzoek naar de psychologische effecten van zonsondergangen en hun kleuren, en hoe deze worden weergegeven in kunst en films."

‍

Sunset was voor het eerst te zien in Delft in 2021 en heeft sindsdien naar andere steden gereisd. Hoe beïnvloedt de omgeving waar het werk wordt getoond de ervaring van het publiek?

‍

"De installatie gaat altijd een sterke relatie aan met de locatie waar ze wordt getoond. Elk nieuw decor voegt unieke elementen toe, daardoor is het werk elke keer anders. Het is fascinerend om het vanuit verschillende hoeken te ontdekken: vanaf een andere straat, onder een brug, of vanuit een raam. Mensen sturen ons foto’s vanuit de meest onverwachte perspectieven, wat altijd een aangename verrassing is. Het proces van opbouwen is vaak een uitdaging – van financiering en vergunningen tot de daadwerkelijke installatie – maar het leert ons telkens meer over het werk en de locatie. Het nodigt mensen uit om te vertragen, de omgeving anders te zien en deze opnieuw te ontdekken."

De NDSM-werf is een plek met een rijke geschiedenis en veel verandering. Hoe past Sunset in deze specifieke context?

‍

"Het werk creëert altijd een context waarin nieuwe perspectieven en verhalen ontstaan. Deze kunnen door iedereen anders worden geïnterpreteerd. In Delft hoorden we bijvoorbeeld bijzondere verhalen van bezoekers. We denken dat Sunset een verbinding zal leggen tussen de NDSM-werf en het IJ, die vaak als aparte eenheden worden gezien. Door in het moment aanwezig te zijn, kijk je met een andere blik naar je omgeving, alsof je relatie met de stad even wordt gereset."

‍

Jullie lijken gefascineerd door de relatie tussen mensen en natuurlijke fenomenen, zoals een ondergaande zon, in een stedelijke omgeving. Wat trekt jullie aan in deze tegenstelling?

‍

"We zijn allebei gefascineerd door hoe mensen de wereld waarnemen. Onze zintuigen zijn cultureel gevormd; sommige zijn meer ontwikkeld dan andere. Maar ze kunnen allemaal getraind, opnieuw afgestemd en verder ontwikkeld worden. Onze werken dagen het publiek uit om bewust om te gaan met zien, horen, ruiken, voelen en bewegen, en zo hun natuurlijke en gebouwde omgeving op nieuwe manieren te ervaren."

‍

Ik las dat het jullie bezighoudt dat we vaak, als we bijvoorbeeld naar een zonsondergang kijken, onze blik vervangen door het perspectief van een camera. Wat doet dit met hoe we onze omgeving ervaren?

‍

"Door te haasten om het moment vast te leggen, ervaren we het niet volledig. Het wordt steeds moeilijker om echt aanwezig te zijn en open te staan voor wat er gebeurt, omdat we worden afgeleid door alle communicatiemiddelen om ons heen. Door over te schakelen van een stereoscopisch zicht naar een cyclopisch zicht wordt onze horizon plat, een tweedimensionaal scherm, net als onze apparaten."

Kunnen jullie ons een inkijkje geven in de technische kant van Sunset? Hoe slagen jullie erin om een zonsondergang zo natuurgetrouw na te bootsen?

‍

"Het is misschien niet echt realistisch (hoe durven we de zon na te maken!), maar het komt dicht bij het ‘iconische beeld’ van een zonsondergang. Het is een opblaasbare halve bol met een diameter van 8 meter, gevuld met zoveel mogelijk lumen. De verlichting wordt bestuurd door een microprocessor die de warme tinten rood, magenta en oranje langzaam laat verlopen."

‍

Tot slot: zonsondergangen zijn overal ter wereld anders en toch universeel herkenbaar. Wat hopen jullie dat bezoekers meenemen uit hun ervaring met Sunset?

‍

"We hopen dat de ervaring onvergetelijk is, dat mensen altijd aan het werk denken als ze op de plek terugkomen. De kleuren bieden warmte tijdens de winterdagen, maar bovenal herinnert het ons aan onze unieke en fragiele relatie met de zon. Het leven zoals we het kennen is alleen hier mogelijk, precies op deze afstand van de zon."

Sunset in Amsterdam wordt gepresenteerd binnen de programmalijn (Un)monumenting waar kunstenaars het monumentale karakter van NDSM als plek bevragen. Op NDSM komen monumentaal erfgoed, creativiteit, events en makers samen. In reactie hierop verkennen kunstenaars steeds wat het specifieke karakter van de werf betekent en voor de toekomst van een stad en haar inwoners kan blijven betekenen.  

‍

Mike Rijnierse en Ludmila Rodrigues werken sinds 2011 samen. Ze delen een fascinatie voor de manieren waarop menselijke perceptie wordt gevormd. Hun werken stimuleren het publiek om met al hun zintuigen te navigeren en opnieuw te leren zien, horen en voelen.

Met de installatie stelt Studio Ossidiana vragen over privaat en publiek, en wie recht en toegang heeft tot groen en exclusieve natuur in de stad van nu. NDSM Lusthof wordt, net als de vroegere Lusthoven die bestemd waren voor de rijkere Amsterdammers, omsloten. Nu niet door heggen, maar door een speels vormgegeven en gekleurd hekwerk met kijkgaten die nieuwsgierig maken. De architectonische tuin heeft een ronde vorm die lijkt op een observatorium, een plek van waar de wereld ook van binnenuit naar buiten kan worden aanschouwd.

‍

Naast het ontwerp van de omheining en infrastructuur hebben ook de planten die in NDSM Lusthof groeien een link met de lusthoven van weleer. In de Lusthoven eind zeventiende eeuw stonden allerlei botanische vondsten bij elkaar. De beplanting van NDSM Lusthof is hiernaast geïnspireerd op de Turkse Ottomaanse tuinen waarin zowel medicinale kruiden als bomen en bloemen bloeien. Het is een agrarische tuin in de breedste zin van het woord waarin planten een ‘functie’ hebben, van bestuivers voor bijen en vlinders, tot theekruiden. Een ware “Living Library” in de woorden van Studio Ossidiana.

Beplanting NDSM Lusthof

Landschapsarchitect Arja Helmig van Jastudio bracht deze thematiek tot leven in haar ontwerp voor de beplanting van NDSM Lusthof. De rijkheid van tuinen als “Living Library” aan de ene kant, en aan de andere kant brengt ze het niet altijd toegankelijk zijn van groen in een stedelijke omgeving in de beplanting naar voren. De toegankelijkheid tot natuur is belangrijk omdat planten en groene zones een bewezen positief effect op de fysieke en mentale gezondheid van de mens hebben. Voor sommige mensen zijn planten zelfs het enige beschikbare en betrouwbare medicijn voor bepaalde aandoeningen of soorten pijn. Daarom koos Arja in de invulling van de groene, stedelijke oase NDSM Lusthof deels voor planten die functionele geneeskrachtige eigenschappen hebben: een apothekerstuin. Net als een apotheek is de tuin niet altijd open en is eerst de nodige informatievoorziening nodig voordat je er uit mag plukken.

‍

De functionaliteit van de planten in NDSM Lusthof beperkt zich niet tot die voor de mens. Het ontwerp is juist afgestemd op een evenwicht tussen mens, plant en dier. Planten zijn absoluut onmisbaar voor vogels, bijen en vlinders. Daarom koos Arja in NDSM Lusthof voor een combinatie van inheemse bomen, struiken en kruiden, soorten die het beste zijn voor onze inheemse kleine dieren. In deze omsloten tuin kunnen bijen en vlinders naar hartenlust hun gang gaan met bestuiven.

Het ontwerp

Het uiteindelijke ontwerp van de groeiende onderdelen van NDSM Lusthof maakt het tot een groene stadsoase. In navolging van het ontwerp van Studio Ossidiana met als inspiratie de vorm van een observatorium, zijn de planten in NDSM Lusthof ook in ronde vormen geplant. De tuin is een plek voor herstel, wat verandering, verbetering, zorg en onderhoud impliceert. De veranderende aard van de tuin gedurende de seizoenen en de groei door de jaren heen weerspiegelen dit, maar ook het veranderende perspectief op de toegankelijkheid van groen voor de mens draagt hieraan bij.

‍

NDSM Lusthof is ook een gemeenschapsplek geworden: een persoonlijke plek met theeceremonies begeleid door tuinvrouw Maryam Kalami, rondleidingen en een toegewijd vrijwilligersteam van omwonenden die de tuin onderhoudt. Als er gewerkt wordt in de tuin of activiteiten plaatsvinden is de tuin geopend. Het is een plek waar mensen niet zomaar altijd binnen kunnen treden en de natuur ongestoord haar gang mag gaan.

‍

De tuin gaat over zorg en warmte, zowel tussen mensen onderling als tussen mensen en de natuur. Dit wordt benadrukt door de keuzes van de voornamelijk inheemse planten in de tuin, met hun functies voor mens, dier en natuur.

Voor plant, dier en mens, voorbeeld: de Schietwilg

Wie door de kijkgaten van het hek van NDSM Lusthof kijkt ziet de Schietwilg (Salix Alba) De bast van de Salix Alba wordt al duizenden jaren door verschillende culturen gebruikt als middel tegen verkoudheid, koorts en gewrichtspijn. Het werkzame bestanddeel, salicylzuur, werd eerst geïsoleerd en daarna in synthetische vorm geproduceerd als een geneesmiddel genaamd acetylsalicylzuur (aspirine). Vroeger kauwden mensen simpelweg op een wilgentakje tegen jicht en pijn. Ook een handige tip als je in de polder loopt en je enkel verzwikt!

‍

Naast de medicinale functies kunnen we de schietwilg schalen onder de absolute top onder bomen op het gebied van biodiversiteit. Ontelbare planten, vogels en insecten leven op en in de kroon en stam. Onderzoek toont aan dat er meer dan 450 verschillende soorten insecten op een wilg kunnen voorkomen. Dit is belangrijk, omdat het niet goed gaat met het insectenleven.

In het kader van de 3Package Deal hebben Stichting NDSM-werf, Over Het IJ en Das Theatre de coalitie Urban Realm gevormd. Deze coalitie ondersteunt recent afgestudeerde Das Theatre-kunstenaars binnen de context van de Urban Realm van NDSM. Deze editie is de 3Package Deal-kunstenaar de freelance performance maker, schrijver en performer Fariborz Karimi.‍

Kun je jezelf eerst even voorstellen en iets vertellen over je artistieke praktijk in het algemeen?

Mijn naam is Fariborz Karimi. Ik ben theatermaker en heb mijn master afgerond aan DAS Theatre in Amsterdam (AHK) in 2023. Daarvoor woonde ik in Teheran, Iran, waar ik mijn bachelor in theaterregie en acteren behaalde (2012). Mijn praktijk draait om de concepten samenwerking met vrienden, intimiteit en zelfcensuur. Ik onderzoek hoe vriendschappen en zelfcensuur verweven zijn met de systemen van de omgevingen waarin we leven. Daarnaast onderzoek ik hoe verschillende realiteiten aan elkaar gekoppeld kunnen worden of hoe ze overlappen rond deze concepten. Dit leidde in mijn laatste werk tot een vorm van samenwerking op afstand.

Je bent afgestudeerd met een theaterstuk bij DAS dat het publiek in september kan zien bij Fringe. Kun je dit stuk kort introduceren?

Het stuk dat ik ontwikkelde tijdens mijn master aan DAS Theatre heet “Oh, Wild Gazelle, Where Are You?”. Het is een collectieve droom die vriendschap en nabijheid biedt, zelfs wanneer we, als samenwerkers en vrienden, fysiek ver van elkaar verwijderd zijn. Het stuk is gemaakt in samenwerking met een choreograaf in Iran, die het stuk op afstand en live uitvoert en leidt. Samen als groep van makers onderzoeken we hoe censuur evolueert in verschillende contexten en hoe het ons als kunstenaars beïnvloedt. Dit stuk werd voor het eerst gepresenteerd op het Cement Festival in Den Bosch in maart 2024 en we zullen het opnieuw presenteren tijdens het Fringe Festival in Amsterdam in september.‍

Zou je iets willen zeggen over de rol van de publieke ruimte binnen je praktijk?

Mijn onderzoek naar zelfcensuur en vriendschap gaat dieper in op vragen over solidariteit binnen bepaalde groepen, gemeenschappelijk denken, collectieve creatie, overleven en bescherming, culturele normen, geïnternaliseerde censuur en de invloed daarvan op identiteit in onze publieke ruimte.‍

Wat betekent het voor jou om nu te werken en wonen in Nederland?

Leven en werken in een land met een aanzienlijke kloof tussen de culturele en politieke landschappen van mijn thuisland is zeker een uitdaging. Het navigeren door de privileges van de Europese context en het vinden van manieren om mijn werk te de-exotiseren, kan ook lastig zijn. Echter, als kunstenaar word ik geïnspireerd door deze uitdagingen en vind ik het interessant om te onderzoeken hoe ze mijn praktijk en creatieve proces beïnvloeden.‍

Aan welk nieuw project werk je op dit moment (bij Productiehuis TR in Rotterdam in het najaar) als onderdeel van de 3Package Deal?

“Whispered Dreams” is het nieuwe project dat ik ontwikkel in 2024-2025, wat ook deel uitmaakt van mijn 3Package Deal-traject. Het zet mijn verkenning van vriendschap en zelfcensuur voort, waarbij ik dieper inga op hoe vriendschap een politieke rol kan spelen, zelfs in deze donkere tijden. Samenwerking staat centraal in dit werk, waarbij alle medewerkers mijn vrienden zijn. De co-schrijver en performer werkt op afstand samen vanuit Teheran. Deze verbinding op afstand, samen met de deelname van het publiek via tekst en dromen, vormt de basis van de opzet. Ik ontwikkel dit werk door middel van verschillende residenties zoals BUDA (Kortrijk), Hellerau (Dresden), Productiehuis Theater Rotterdam en WpZimmer (Antwerpen).‍

We willen de lezers uitnodigen om je stuk te zien bij Fringe in september. Kun je de details van waar en wanneer met ons delen?

“Oh, Wild Gazelle, Where Are You?” wordt gepresenteerd op 12, 13, 14 en 15 september als onderdeel van het Fringe Festival Amsterdam. De locatie is LikeMinds in Amsterdam Noord en tickets zijn verkrijgbaar via de website van het Fringe Festival. https://amsterdamfringefestival.nl/oh-wild-gazelle-where-are-you/

Over de 3Package Deal

Bemiddeling voor een woon- en werkruimte en een individueel ontwikkelingsbudget (€25.000) voor talenten, en begeleiding van een interessant en nuttig netwerk - dat is de 3Package Deal. Dit succesvolle programma van het AFK (Amsterdams Fonds voor de Kunst) en Bureau Broedplaatsen van de Gemeente Amsterdam in samenwerking met 45 gerenommeerde Amsterdamse organisaties, die hun netwerk, kennis en locaties voor hen openstellen, wordt nu beschouwd als een best practice op het gebied van talentontwikkeling.‍

‍

Bekijk Charmaine's werk en leer meer op haar website en Instagram.

Charmaine, je bent afgestudeerd aan de Master Photography and Society aan de KABK. Waar komt je voorliefde voor fotografie en beeld vandaan?  

Toen ik klein was, kreeg ik een analoge speelgoedcamera. Ik herinner me de discussies over hoeveel foto’s ik maakte en de kosten van het ontwikkelen ervan. Het vastleggen van momenten vond ik fantastisch. Ik bladerde ook altijd door de tijdschriften die mijn moeder las en raakte geïntrigeerd door een foto van Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin. Op die foto staan twee vrouwen op racefietsen met korte broekjes aan; een heeft een raketje (het ijsje) in de hand, terwijl op de achtergrond een raket de lucht in gaat. Dat beeld is me altijd bijgebleven; het had iets absurds, maar alles klopte toch. Misschien lijkt het nu met de digitale tools niet zo bijzonder meer, maar dit was in de jaren '90. Ik was omver geblazen door deze foto als klein meisje.

Jaren later bezocht ik een expositie van Gregory Crewdson en werd ik verliefd op beeld. In een video liet hij zien hoe hij alles opzette, en het idee dat een concept voor altijd vastgelegd kon worden, fascineerde me. Toen besefte ik dat je alles kon creëren wat je wilde met fotografie. Ik gebruik mijn visuele werk ​nu ​om mensen te confronteren met het koloniale verleden en de invloed daarvan op de hedendaagse samenleving. Soms kan ik hierin ook provocerend zijn. Ik zie beeld ook als een middel ​voor educatie en dialoog​​ ​en ​om ​onderwerpen te belichten die niet genoeg aandacht krijgen.

Hoe zou je je eigen praktijk omschrijven, wat houdt je momenteel bezig in je werk?  

Als persoon van kleur vind ik het cruciaal om onze ervaringen visueel weer te geven. Mijn werk richt zich vaak op mijn Surinaamse en Nederlandse culturele achtergrond, met een specifieke focus op kolonialisme. Ik gebruik voornamelijk fotografie en werk veel met archiefmateriaal. Het werken met deze archieven beschouw ik als een methode om ze te dekoloniseren en nieuwe perspectieven naar voren te brengen. 

 Onlangs heb ik de start afgerond van mijn project "Een Geketende Reis"​, een project met​ video, fotografie en een ervaringsperformance. De centrale vraag hierin is: hoe ​voelt het​​ om vroeger tot slaaf gemaakt te zijn? Tijdens de performance werd het publiek meegenomen in de verschrikkelijke reis van de tot slaaf gemaakten en werden ze actief onderdeel van de ervaring. Dit project maakte deel uit van het herdenkingsjaar slavernijverleden in Alphen aan den Rijn. Momenteel ben ik bezig met het verder uitwerken van dit project.​

‍

Met kunst kun je niet de hele wereld veranderen, maar kunst kan iemands gedachten en perspectieven veranderen.

‍

 ​​Daarnaast w​erk ik momenteel aan​ andere projecten die het koloniale verleden op verschillende manieren belichten en elk een andere focus hebben. Er zijn talloze verhalen rondom het koloniale verleden die verteld moeten worden, en ik selecteer steeds een ander specifiek onderwerp om uit te lichten. Hopelijk kan ik zo mensen stimuleren om zich bewust te worden van de diepgewortelde impact van kolonialisme op onze huidige samenleving en de geschiedenis.

Je bent een van de alumni van het QISSA ontwikkelingstraject voor visuele beeldmakers. Wat heeft dit traject je gebracht? 

Ik denk nog steeds vaak aan mijn deelname terug; het was een bijzondere ervaring die me veel heeft gebracht. Het was de beste ​expositie-​opening die ik ooit heb meegemaakt: heel divers, en het gevoel van inclusie was sterk aanwezig. Ik heb veel​ nieuwe, leuke mensen ontmoet. De masterclasses waren zowel leerzaam als leuk! Mijn deelname heeft me vaardigheden gegeven die ik de rest van mijn artistieke leven ​kan gebruiken. 

Als project heb ik een boek gemaakt, “The Netherlands is the Best” ​dat ​de absurde overblijfselen van het ​kolonialisme, die nog steeds verankerd zijn in de Nederlandse samenleving, onderzoekt en onthult. Het begon met het vinden van een advertentie op Marktplaats van kettingen die ooit gebruikt zijn op tot slaaf gemaakte, en leidde tot veel meer onderzoek​.​​ ​We kregen de artistieke vrijheid om onze visie te ontwikkelen en uit te werken. Zonder deze vrijheid was het boek nooit geworden​ wat het nu is. We kregen een coach aangewezen; die van mij was Ashley Röttjers​, en we hadden gesprekken met de curator van de expositie, Guinevere Ras. Hun begeleiding en ondersteuning hebben mij ​binnen het​ project echt laten groeien.

Welke rol kunnen kunst en storytelling volgens jou spelen in sociale verandering, ook kijkend naar je eigen projecten? 

​​Met kunst kun je niet de hele wereld veranderen, maar kunst kan iemands gedachten en perspectieven veranderen. En die persoon kan op haar beurt anderen beïnvloeden, wat zorgt voor een kettingreactie van verandering, hoe klein-of grootschalig ook. Misschien verandert die persoon wel de gedachten van twee mensen, maar misschien ook wel van zes mensen. Een voorbeeld hiervan is een bericht dat ik eens ontving van iemand die over mijn boek "The Netherlands is the Best" had verteld op school. Dit illustreert voor mij het ripple-effect: iemand ziet mijn werk en deelt het vervolgens met anderen. Op deze manier verspreidt de boodschap zich.

‍

Mijn ervaring als maker heeft me veel inzicht gegeven in de thematiek van het koloniale verleden en de invloed daarvan op het heden.

‍

 Kunst maakt moeilijke thema's toegankelijk denk ik, het stimuleert reflectie en bewustwording, en kunstprojecten kunnen sociale verandering bevorderen door educatie en storytelling.

 Samen met QISSA hebben we je uitgenodigd om als NDSM Young Curator aan de slag te gaan in de publieke ruimte van NDSM. Wat maakte dat je reageerde op deze oproep? 

Ik heb meerdere keren als co-curator gewerkt, en het idee om zelf een project over het koloniale verleden te organiseren zit al een tijdje in mijn hoofd. Om dit goed te kunnen doen, wil ik meer leren van professionals over het organiseren van projecten/programma's en curator zijn.  

Het Young Curator project biedt de mogelijkheid om dit te leren en te doen! Ik hoop te leren hoe je een complex onderwerp op een goede manier naar het publiek kunt brengen. Het is een waardevolle kans om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en deze later weer toe te passen bij toekomstige projecten. 

 Hoe kijk je naar deze plek? In hoeverre ben je bekend met het terrein? 

Ik vind de NDSM-werf een bijzondere en unieke plek in Amsterdam. Het terrein is toegankelijk voor diverse doelgroepen, wat voor mij bijdraagt aan inclusiviteit. Ik ben meerdere malen op de NDSM-werf geweest​; Ik heb er naar street art gekeken en ben uiteraard ook in het museum geweest. Ik vind street art ook een belangrijke rol spelen op de NDSM-werf. Vroeger ben ik ​weleens​​​ op jacht gegaan naar schatten bij de IJ-hallen en ik ben er geweest voor feestjes. Hierdoor ben ik me bewust van de veelzijdigheid van het terrein en de manieren waarop het gebruikt wordt​, dit wil ik meenemen in de ontwikkeling van de interventie.​​

Welke uitdagingen en mogelijkheden zie je binnen het project?‍

Ik zie het als een interessante uitdaging om een diverse doelgroep aan te spreken. Ook zie ik het weer als uitdaging, ik hoop dat het tijdens het programma droog blijft!​ ​Ik vind jonge makers ​boeiend, zowel net afgestudeerden als autodidacten​, en heb een voorkeur voor minder bekende kunstenaars die nog niet veel exposure hebben gehad. Dus daar hoop ik nieuwe connecties mee te maken tijdens het project. 

Je werkt als kunstenaar en maker, en gaat als NDSM Young Curator meer in de rol van curator of programmamaker aan de slag. Hoe kijk je daartegen aan?‍

Voor mij zijn deze rollen verbonden met elkaar. Mijn ervaring als maker heeft me veel inzicht gegeven in de thematiek van het koloniale verleden en de invloed daarvan op het heden. Een belangrijk onderdeel van mijn artistieke praktijk is onderzoek, en deze kennis neem ik mee in mijn rol als Young Curator. Ik denk dat mijn achtergrond als maker me ook in staat stelt om me goed in te leven in de kunstenaars. Ik begrijp de uitdagingen waarmee zij te maken hebben. ​Beide rollen vullen elkaar aan en hebben voor mij hetzelfde doel omtrent de thematiek van het koloniaal verleden en de impact op de hedendaagse maatschappij.

Kun je ons vertellen hoe het thema "sense of belonging" een rode draad is geworden in je projecten?

Het heeft vele jaren geduurd voordat ik erachter kwam waar ik thuishoorde, nadat ik mijn zeer intense, hechte familiehuis had verlaten. Mijn grootmoeder was Frans, mijn grootvader en overgrootvader en moeder waren nomadisch en waren opgegroeid in een Europees circus, mijn vader en oom waren klassieke muzikanten en mijn Schotse moeder was een textielkunstenaar. We woonden in Holloway, Londen, en ik ging naar de lokale school. Al heel vroeg realiseerde ik me dat de kinderen op school een heel ander gezinsleven hadden dan ik. Ik deed enorm mijn best om erbij te horen, maar voelde me altijd een buitenstaander. Thuis voelde ik me echter geliefd, hoorde ik ergens bij en voelde ik me heel veilig. Toen ik eenmaal het huis verliet, moest ik lang zoeken naar mijn eigen gevoel van "belonging". Ik probeerde het familiegevoel dat ik zo had geliefd te repliceren, maar uiteindelijk realiseerde ik me dat dit niet was waar ik naar op zoek was. Ik geloofde dat erbij horen één vastomlijnd ding was, waarschijnlijk door onderliggende conditionering door onderwijs en de maatschappij, maar in werkelijkheid is erbij horen individueel en hoeft het niet te zijn wat je denkt dat het zou moeten zijn.

‍

NDSM is een steeds evoluerende plek met een bestaande gemeenschap en nieuwe gemeenschappen die voortdurend groeien.

‍

Uiteindelijk, 20 jaar na het verlaten van huis, ontdekte ik wat het voor mij betekende. Voor mij was dat ruimte en vrijheid hebben om mezelf uit te drukken en in een relatie te zijn waarin ik omarmd en aangemoedigd word om mezelf te zijn. Ik moet geliefd worden en iemand hebben om van te houden, maar ik realiseerde me dat ik dat niet nodig heb door moeder te zijn, wat een grote stap is voor een vrouw om dat voor zichzelf toe te geven.

Toen ik eenmaal begreep wat je thuis voelen voor mij betekende, ben ik op missie gegaan om te ontdekken wat het voor anderen betekent en hoe het begrijpen van de complexiteit van je thuis voelen gemeenschappen samen kan brengen.

Wat denk je dat dit thema betekent in een dynamische plek zoals NDSM of Amsterdam-Noord?

NDSM is een steeds evoluerende plek met een bestaande gemeenschap en nieuwe gemeenschappen die voortdurend groeien. Door de workshops te doen, kreeg ik inzicht in verschillende perspectieven. Het was duidelijk dat sommige mensen verandering als een bedreiging zagen en anderen als een opwindende toekomst. Vanuit een buitenstaandersperspectief voelde het heel belangrijk dat alle groepen met elkaar in gesprek gingen en begonnen in te zien wat de mogelijkheden konden zijn zodra ze elkaar begonnen te begrijpen.

Je hebt workshops gedaan met individuen uit Amsterdam (Noord) als onderdeel van het project. Hoe hebben deze workshops de ontwikkeling van het kunstwerk beïnvloed?

Door te luisteren en verschillende gezichtspunten te begrijpen. Alle zinnen en woorden die in de installatie worden gebruikt, komen voort uit de woorden die mensen opschreven in de workshops om uit te drukken hoe ze zich voelen over wat er gebeurt, hoe ze de toekomst zouden willen zien en wat je thuis voelen voor hen betekent. Het was ongelooflijk om de energie en creativiteit in de workshops te zien. Alle deelnemers waren volledig betrokken en wilden hun gedachten en meningen overbrengen. Er was passie voor het leven op een plek die in ontwikkeling was en zij waren onderdeel van die evolutie. Leven op een plek waar ze enorme veranderingen ervoeren en leerden hoe ze daarmee om moesten gaan. Sommige mensen waren niet zo blij en wilden gehoord worden, terwijl anderen wilden dat nieuwe dingen tot bloei kwamen.

‍

Erbij horen kan heel vloeibaar zijn en voor iedereen anders, maar tegelijkertijd een collectieve ervaring.

‍

De workshops brachten veel gevoelens, passie, vreugde, woede, vragen, discussie en emotie naar boven. Sommige verhalen gingen over het verleden en sommige waren enthousiast over de mogelijkheden. Mooie persoonlijke gebeurtenissen werden gedeeld en samen werd een beeld gevormd van een nieuwe sterke gemeenschap. De dichter Mahat Arab vatte dit perfect samen in zijn gedicht dat voortkwam uit deze gesprekken.

"(Leave) Space for Space" heeft als doel een gevoel van ergens bij horen binnen de gemeenschap te creëren. Hoe zie je het kunstwerk verbindingen bevorderen en resoneren met de mensen, zowel bewoners als bezoekers van NDSM?

Ik hoop dat de woorden en zinnen die uit de workshops zijn voortgekomen en nu de installatie sieren, resoneren met de gemeenschap en voorbijgangers. De woorden zijn precies zoals ze in de workshop zijn geschreven. Het is voor mij belangrijk dat wanneer ik een gezamenlijke installatie maak, de deelnemers zichzelf erin kunnen herkennen en dat ze een gevoel van eigenaarschap en erbij horen voelen.

Nu ik met veel gemeenschappen over de hele wereld heb gewerkt, voel ik me altijd erg bevoorrecht dat ik de kans heb gekregen om met mensen te zitten en naar hun verhalen te luisteren. Ik ben altijd onder de indruk en dankbaar hoe genereus mensen zijn met hun gedachten en ideeën en hoeveel ze genieten van het delen en gehoord willen worden. Ik voel me vaak nederig om slechts een onderdeel van het proces te zijn. Het zoeken naar ergens bij horen is zo belangrijk in het leven van mensen. Het is niet vaststaand, het is individueel. Je kunt belonging vinden en verliezen, of ervoor kiezen om op verschillende momenten in je leven op zoek te gaan naar een ander gevoel van erbij horen. Je thuis voelen kan heel vloeibaar zijn en voor iedereen anders, maar tegelijkertijd een collectieve ervaring.